11 / Heidelberg.

Heidelberg is een stad in Duitsland, in de deelstaat Baden-Württemberg. Het historisch centrum van de universiteitsstad wordt gedomineerd door de “Alte Brücke” en het Schloss Heidelberg.

Maar in de grafische wereld is Heidelberg veel beter bekend als merknaam van drukpersen. Meer zelfs, Heidelberg was dé drukpers van de 20ste eeuw. In zowat elke drukkerij, van de kleinste dorpsdrukkerij tot de grootste onderneming, werd er gedrukt op Heidelberg. Je kon jezelf geen drukker noemen als je geen Heidelberg in je atelier had staan.

Het was net voor de Eerste wereldoorlog dat Snellpressenfabrik Heidelberg op een vakbeurs in Leipzig de eerste versie van haar degelpers introduceerde. Zo’n degelpers, waarbij het papier gelegen op een vlakke plaat (degel) met grote kracht tegen de drukvorm werd gedrukt, bestond reeds langer.
Maar Heidelberg kwam met enkele baanbrekende nieuwigheden. Zo was de pers uitgerust met een elektrische motor en moest men niet langer het papier blad per blad met de hand in de machine leggen, maar gebeurde dat automatisch door middel van zuignappen.
De Heidelberg degelpers bood nog meer voordelen. De pers was klein van formaat en kon gemakkelijk door één man worden bediend. De machine was ook relatief betaalbaar en voor die tijd ongezien snel en efficiënt.

Hoe zo’n degelpers werkt wordt duidelijk gedemonstreerd in dit korte filmpje, gemaakt in het Industriemuseum van Gent.

Het commercieel succes bleef dan ook niet uit. Reeds in de jaren ’20 verlieten maandelijks zo’n 100 van deze degelpersen de fabriek in Heidelberg.
Naast degelpersen, bracht Heidelberg ook geperfectioneerde cilinderpersen op de markt waarmee men grotere papierformaten kon drukken en die onder meer waren voorzien van een regelbare inktbak voor een betere verdeling van de inkt.

Etablissements Plantin uit Brussel, grootverdeler van drukkerijbenodigdheden, tekende in 1927 een overeenkomst met Heidelberg om de persen in België te verdelen.

Het succes van de Heidelberg degelpersen kende een absoluut hoogtepunt tussen 1925 en 1975. Maar in het laatste kwart van vorige eeuw won de nieuwe “offset” druktechniek langzaam maar zeker terrein. In 1985 legde Heidelberg uiteindelijk de productie van de hoogdrukpersen stil en schakelde over op nieuwe, innoverende technieken.

De firma Heidelberg bestaat nog altijd en is nog steeds toonaangevend in de grafische industrie. Om een vergelijking te maken met een moderne drukpers, leende ik een foto van hun website : heidelberg,com

Moderne drukpersen staan mijlenver verwijderd van de oude degel- en cilinderpersen. De omschakeling van de aloude druktechnieken naar nieuwere en betere technieken had heel wat voeten in de aarde. Maar vreemd genoeg begon die overgang al in 1796 en dat met een doodgewone steen.