In Wichelen, het geboortedorp van mijn vrouw, prijkt op de gevel van een huis naast de pastorij een mooie mural. De blikvanger op die muurschildering is de afbeelding van de Byzantijnse keizerin Theophanu uit de oudheid. Wij vroegen ons af wat de link was tussen deze keizerin uit de oudheid en dit kleine Oost-Vlaamse dorp?
Zoals ik vorige keer al vertelde was ze in het jaar 972 gehuwd met Otto II, de zoon van de Rooms-Duitse Keizer. Ter gelegenheid van haar huwelijk kreeg ze van haar schoonvader Otto I, een bruidschat. Die bruidschat omvatte vooral Rooms Katholieke schatten en eigendommen. Zo was ook de abdij van Nijvel een onderdeel van haar bruidschat.

De abdijen in die tijd waren op zich ook rijk en bezaten heel wat eigendommen en landgoed. De abdij van Nijvel was onder meer eigenaar van een aantal nederzettingen aan de Schelde. Wichelen was toen zo’n nederzetting die toebehoorde aan de abdij van Nijvel.
Doordat de abdij van Nijvel aan de prinses werd geschonken, werden alle bezittingen van de abdij eveneens haar eigendom. Zo kwam het dat prinses Theophanu, van het jaar 972 tot aan haar dood in 991, de eigenares was van wat nu het dorp Wichelen is. Da’s dus de link.

Of Keizerin Theophanu ooit haar eigendom heeft bezocht en in de nederzettingen aan de Schelde is geweest, valt te betwijfelen. Ze bracht een groot deel van haar tijd door in de katholieke Sint-Pantaleonkerk in Keulen, gesticht door aartsbisschop Bruno (die de broer was van haar schoonvader), ofwel in de Hagia Sophia, de toen nog oosters-orthodoxe kathedraal in Constantinopel (het huidige Istanboel).
Vandaar dat deze beide kerken ook op de mural in Wichelen zijn afgebeeld.

Onderaan de mural is een natuurlijk tafereel geschilderd. Dit verwijst naar de Bergermeersen, het natuur- en overstromingsgebied aan de Schelde, aan de rand van het dorp. Daar werden de voorbije jaren heel wat archeologische vondsten gedaan tijdens baggerwerken, die erop wijzen dat deze regio in die tijd toch wel enig belang had.
In maart van vorig jaar maakte ik in de Bergermeersen nog een mooie wandeling, waarvan ik achteraf een verslag postte op deze blog.

Een mural dus met een lang verhaal, of hoe een klein dorp in Vlaanderen toch een rijke geschiedenis kan hebben.

Een week later bezochten wij, in de pastorij van het dorp, een kleine tentoonstelling over Keizerin Theophanu en de archeologische opgravingen in de Bergermeersen. Aan de andere kant van de pastorij staat de Sint-Gertrudiskerk van Wichelen.

Vrouwtjelief en ik gingen binnen in de kerk een kijkje nemen. Dit is de kerk waarin wij zijn getrouwd, volgende week precies 36 jaar geleden. Ook dat is dus intussen al een lang verhaal. 🙂

Drie weken geleden, op een mooie zomeravond, waren wij in Wichelen, het geboortedorp van mijn echtgenote, gelegen tussen Gent en Dendermonde. Ons oog viel daar op een muurschildering op de gevel van een huis naast de Pastorij.
Een mooie, maar ietwat vreemde mural die daar recent werd aangebracht. Ik maakte er enkele foto’s van.
Een paar dagen later kreeg Vrouwtjelief een brochure in de bus van de Heemkundige kring van Wichelen. Daarin stond wat meer uitleg over deze mural. De dame die prominent op de gevel staat afgebeeld blijkt de Byzantijnse Keizerin Theophanu te zijn. De mural werd geschilderd door kunstenaar Gunther Cazn Baeyens, naar aanleiding van het 1050 jarig bestaan van het dorp.

Maar, zo vroegen wij ons af, waarom staat een Byzantijnse keizerin uit de oudheid op een muurschildering in Wichelen ? Er blijkt wel degelijk een link te zijn. In de brochure van de heemkundige kring staat een lang en ietwat ingewikkeld verhaal om dat uit te leggen. Maar ik zal proberen om het kort en eenvoudig na te vertellen.

In het jaar 395 na Chr. werd het Romeinse Rijk opgesplitst in twee helften : het West-Romeinse Rijk en het Oost-Romeinse Rijk. In het West-Romeinse Rijk brak men met de Romeinse gebruiken, religies en taal, maar dat rijk ging algauw ten onder aan versplintering in verschillende koningrijken. Tot in het jaar 962 de Duitse koning Otto I door de Paus van Rome tot keizer van het Duitse Rijk werd gekroond.
In het Oost-Romeinse Rijk, later het Byzantijnse Rijk genoemd, hield men de Romeinse tradities wel in eer en zij vonden die Otto I maar een nepkeizer. Voor hen was de keizer van Byzantium de enige waardige opvolger van de Romeinse keizers.

Twee tegenovergestelde visies dus. Daar moest oorlog van komen. Maar men was toen niet zo erg belust op alweer een oorlog. Men zocht naar een diplomatieke oplossing, wat in die tijd altijd neerkwam op een huwelijk. Als men prinses Theophanu, de toen 12-jarige dochter van de Byzantijnse keizer, zou uithuwelijken aan de 16-jarige Otto II, zoon van de Duitse keizer, dan was de zaak beklonken.
En zo geschiedde. Op 14 april van het jaar 972 stapten beiden in het huwelijksbootje. Prins Otto II werd later keizer van het Duitse Rijk en zijn vrouw Theophanu werd keizerin. Door haar werden twee visies, twee Rijken en twee religies verenigd.

Een mooi verhaal, maar wat heeft deze historie te maken met het Oost-Vlaamse dorpje Wichelen ? Dat vertel ik jullie in het tweede deel van dit logje.