Wat vooraf ging

Deel 17 / Alle kleuren van de regenboog

Ergens in de jaren zestig kwamen de analoge filmrolletjes waarmee iedereen kleurenfoto’s kon maken, massaal op de markt. In een mum van tijd werd de kleurenfotografie immens populair.
De drukkerswereld kon natuurlijk niet achterblijven. Men wilde dolgraag boeken, tijdschriften en kranten illustreren met kleurenfoto’s. Maar dat was gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Zwart-wit foto’s kon men reeds afdrukken sinds 1881. Daar had men het rastersysteem voor uitgevonden (zie deel 9). Door een zwart-wit foto om te zetten in grote en kleine rasterpuntjes, kon men de illusie van alle grijswaarden tussen zwart en wit opwekken. Zo’n rastercliché kon je echter slechts afdrukken in één enkel kleur. Men vroeg zich af of er geen mogelijkheid bestond om via een rastersysteem de illusie op te wekken dat je alle kleuren van de regenboog kon zien en op die manier een perfecte kleurenfoto kon afdrukken ?
Zo bedacht men begin jaren zeventig de quadrichromie. Van alle druktechnieken, door de eeuwen heen, is de quadrichromie misschien wel het meest wonderbaarlijk.

Men filterde uit een kleurenfoto de vier hoofdkleuren. Vier specifieke kleuren, met name : neutraal geel, magenta rood, cyaan blauw en zwart.

Het zwart werd en wordt nog steeds internationaal aangeduid met de letter K, dat staat voor het Engelse woord key.  Daarmee bedoelt men de details, de lijnen en effecten in een foto (in tegenstelling tot kleurvlakken). Deze details worden gewoonlijk in de donkerste kleur gedrukt, waarbij zwart het meest voor de hand ligt. Maar zwart zou evenzeer kunnen worden vervangen door een andere zeer donkere kleur.

Het filteren van de kleuren gebeurde in die beginjaren louter fotografisch in de donkere kamer. Tegenwoordig gebeurt alles digitaal, maar de procedure is in principe nog steeds dezelfde.

Van elke geselecteerde kleur werd een grafische film gemaakt. Daar werd vervolgens een rasterfilm op belicht, zodat elk beeld uit rasterpunten bestond.
De rasters werden telkens in een andere hoek gelegd. Magenta in een hoek van 75°, zwart in een hoek van 45°, cyaan in een hoek van 15° en geel werd ofwel vertikaal in een hoek van 90° gelegd, ofwel volledig horizontaal.
Wanneer men de vier kleuren bovenop elkaar drukte, kwamen de rasterpunten in cirkels of rosetten naast elkaar te staan.

Afhankelijk van de kleuren in de originele foto, waren de witruimtes tussen de rasterpunten bij elk van de vier kleuren verschillend. Uiteindelijk overlapten de vier kleuren elkaar op diverse plaatsen, terwijl het wit van het papier fungeerde als vijfde hoofdkleur. Op die manier werden de kleuren gemengd op het papier.

De rasterpuntjes waren zo fijn dat ze met het blote oog niet te onderscheiden waren. Enkel met een vergrootglas kon je merken hoe de vork in de steel zit.

Van elk van de vier kleurselecties werd een afzonderlijke offsetplaat gemaakt en op de pers werd het beeld in de vier hoofdkleuren zorgvuldig op elkaar gedrukt. Eerst het cyaan, daarna het magenta, vervolgens het geel en tenslotte het zwart, zoals ook te zien is op de illustratie hieronder.

Met het drukken van slechts vier kleuren bekwam men op het einde van de rit een perfecte gedrukte foto, in alle geuren en kleuren, identiek aan de originele kleurenfoto, even scherp en met evenveel details en contrast.
Het wonder was geschied.